Nga sloganet naziste tek trupat kibernetike: Evolucioni i propagandës politike

Mijëra vjet më parë, e kanë përdorur udhëheqësit fetarë dhe mbretërit për të bindur njerëzit e zakonshëm për fuqitë e tyre të mbinatyrshme. Hitleri e ka përdorur për të bindur gjermanët në superioritetin e tyre ndaj kombeve të tjera dhe për t ‘i infektuar me ideologjinë naziste. Bullgaria sot e përdor për të treguar se Maqedonia po shtyp qytetarët që ndjehen si bullgarë dhe në këtë mënyrë para bashkësisë ndërkombëtare të justifikojë politikat e paarsyeshme të mohimit të gjuhës dhe historisë maqedonase. Që nga lindja e saj deri në ditët e sotme, propaganda politike ka ndryshuar kanalet përmes të cilave ajo arrin masat, por mbetet armiku më i madh i së vërtetës.

Nga faraonët tek nazistët

Mbetjet arkeologjike të qytetërimeve të lashta tregojnë se veshjet dhe pallatet vezulluese, statujat mbresëlënëse, tempujt dhe monumentet e tjera, si dhe argumentet ligjore dhe fetare u përdorën shumë kohë para fillimit të epokës sonë për të bindur njerëzit e zakonshëm për madhështinë e supozuar të familjeve mbretërore dhe klerikët . (Evolucioni i teorisë së propagandës, “Britannica“).

“Ndoshta shumë nga ato që u thanë në antikitet ishin të sinqerta, në kuptimin që supozimet themelore fetare dhe shoqërore ishin aq të pranuara sa zëdhënësit e udhëheqësve ushtarakë, klerikët e faraonëve dhe audienca e tyre besonin në gjithçka ose në shumicën e asaj që u është thënë dhe kështu nuk mendonin ose teorizonin shumë për argumentet alternative ose mjetet e bindjes” thuhet në “Britannica”.

Çfarë është propaganda?

Sipas kësaj enciklopedie, propaganda është një përpjekje sistematike për të manipuluar besimet, qëndrimet ose veprimet e të tjerëve me ndihmën e simboleve (fjalë, gjeste, monumente, muzikë, veshje, simbole, stile flokësh, dizajne të monedhave dhe pullave postare, etj.) Propagandistët kanë një qëllim të caktuar ose një grup qëllimesh. Për t ‘i arritur ato, ata zgjedhin qëllimisht fakte, argumente dhe shfaqje të simboleve dhe i shfaqin ato në mënyra që ata mendojnë se do të kenë efektin më të madh. Për të maksimizuar efektin, ata mund të heqin ose shtrembërojnë faktet përkatëse ose thjesht të gënjejnë.

Analiza sistematike, e veçantë dhe e qëllimshme e propagandës, të paktën në Perëndim, me gjasë filloi në Athinë rreth vitit 500 para erës sonë, si një studim i retorikës (greqisht: “teknika e oratorëve”). Truket e përdorimit të gjuhës specifike, humori i gjykuar me kujdes, kënaqësitë e shkathëta, përzierjet e duhura të argumenteve logjike dhe të palogjikshme dhe përkëdhelja e turmës ishin praktikë e demagogëve dhe politikanëve të kohës. Mësuesit si Isokrati, Platoni dhe Aristoteli përpiluan rregulla të retorikës me të cilat gjatë shprehjes i bënin argumentet më bindëse, kundër-propagandën kundër kundërshtarëve më efektive ndërsa nxënësit më të lehtë kanë zbuluar gabimet logjike te demagogët.

Fundi i historisë bazuar në fakte

Historia u ndal në vitin 1936, më pas kishte vetëm propagandë. Kjo është pikëpamja e shkrimtarit dhe gazetarit britanik George Orwell, i cili, si dëshmitar i ngjarjeve të Luftës Civile Spanjolle dhe ngritjes së nazizmit, së pari arriti në përfundimin se mediat e atëhershme botuan përmbajtje që nuk kishin asnjë lidhje me ngjarjet aktuale.

Od nacisticki slogani do sajber trupi G.Orvel

George Orwell ka thënë: “Pashë se historia nuk është shkruar sipas asaj që ka ndodhur, por sipas asaj që partitë e ndryshme kanë menduar se duhet të ketë ndodhur”|Burimi: intellectualtakeout.org

“Për mua, kjo është e frikshme sepse shpesh më jep ndjenjën se vetë koncepti i së vërtetës objektive po zhduket nga bota. Në fund të fundit, ka një shans të mirë që ato gënjeshtra, ose të paktën gënjeshtra të ngjashme, të hyjnë në histori… Përfundimisht, megjithatë, një pjesë e historisë do të shkruhet dhe sapo ata që në të vërtetë e kujtojnë luftën të kenë vdekur, ajo do të pranohet universalisht. Kështu, për të gjitha qëllimet praktike, gënjeshtra do të bëhet e vërtetë, ”shkroi Orwell në esenë e tij “ Kthimi në Luftën Spanjolle ” (Looking back on the Spanish War).

Megjithëse pozicioni i tij mund të duket pak i ekzagjeruar për një moment, në fakt ai është më se i justifikuar, ndërsa prova më e mirë për këtë është se sot Maqedonia rishikon tekstet shkollore të historisë me kërkesë të Bullgarisë. Duke vepruar kështu, faktet “sheshohen” nga një komision që u krijua për një qëllim politik dhe askush nuk mund të garantojë se “historia e re” nuk do të shkruhet nën presion politik.

Hitleri ishte një nga themeluesit e propagandës moderne politike

Adolf Hitleri konsiderohet si një nga themeluesit e propagandës moderne politike, pasi kishte ndërtuar makineri që përdorte një shumëllojshmëri kanalesh dhe metodash për të përhapur ideologjinë naziste. Hitleri, një ish-ushtar, u bashkua me Partinë Naziste të sapoformuar në shtator 1919 dhe u bë drejtori i saj i parë i propagandës. Aftësitë e tij si folës publik rritën profilin e partisë dhe tërhoqën anëtarë të rinj.

Adolf Hitleri është përgatitur për fjalimet e tij si aktor dhe, përveç punës në përsosjen e aftësive të tij oratorike, ai praktikonte gjeste dhe lëvizje të trupit |Burimi: Muzeu memorial i Holokaustit në SHBA

Hitleri besonte se Gjermania kishte humbur Luftën e Parë Botërore për shkak të armiqve të brendshëm – hebrenjve, socialistëve, liberalëve dhe civilëve të tjerë – dhe për shkak të propagandës aleate, për të cilët mendonte se kishin dobësuar vullnetin gjerman për të luftuar. Ai përfitoi nga situata e pafavorshme ekonomike në të cilën gjendej Gjermania pas Depresionit të Madh, si dhe nga dëmshpërblimet e mëdha që gjermanët duhej të paguanin pas humbjes për t ‘ia “shitur” të vërtetën popullit gjerman.

Ai nuk zgjodhi kanale për këtë dhe, përveç fjalimeve në shfaqje publike, përdori simbole, postera, radio, propagandë të animuar, dokumentarë dhe filma artistikë, por edhe terror.

Hitleri vetë projektoi svastikën naziste dhe donte të portretizohej si udhëheqësi që do të shpëtonte Gjermaninë Burimi: Muzeu memorial i Holokaustit në SHBA

Në qendër të flamurit nazist është svastika, një simbol që gjendet në shumë kultura të lashta. Megjithëse në Indi, për shembull, svastika përfaqësonte lumturinë, Hitleri e shndërroi atë në një shenjë mbrojtëse të Partisë Naziste dhe u bë një simbol i luftës racore për nazistët. Dihet se svastika që atëherë është bërë një simbol i përhershëm i urrejtjes.( Muzeu Memorial i Holokaustit në SHBA)

“Flamuri i ri duhej të ishte njëlloj simbol i luftës sonë personale… Pritej të ishte shumë efektive edhe si poster… Një simbol efektiv mund të jetë shtysa e parë drejt interesit për në një lëvizje të veçantë në qindra mijëra raste.”, shkroi Hitleri në librin e tij “Lufta ime” (Mein Kampf)

Sipas hulumtimit të muzeut, gjatë fundit të viteve 1920 dhe fillimit të viteve 1930, propagandistët nazistë zhvilluan mënyra të përparuara për të tërhequr votuesit. Një teknikë ishte përshtatja me audiencën duke përdorur mesazhe të ndryshme për audienca të ndryshme, që është baza e marketingut të sotëm.

“Partia Naziste kreu një sondazh joformal të opinionit publik për të përcaktuar se cilat çështje ishin të rëndësishme për votuesit lokalë. Anëtarët e partisë eksploruan nevojat, shpresat dhe frikën e punëtorëve, njerëzve të klasës së mesme, grave, fermerëve dhe të rinjve. Propagandistët nazistë më pas bënë temat, mesazhet dhe gjuhën e tyre për t ‘iu përshtatur asaj që njerëzit donin më shumë ”, thuhet në hulumtimin e Muzeut.

Hitleri besonte se çdo propagandë efektive masive duhet të reduktohet në një numër të vogël pikash/sloganesh dhe ato të përdoret si parulla.

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Boks-1

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Boks-2

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Rabotnici-1

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Rabotnici-2

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Student-1

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Student-2

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Zeni-1

Od-nacisticki-slogani-do-sajber-trupi-Zeni-2

Hitleri përdori papunësinë dhe të drejtën e votës për popullsinë femërore për të tërhequr më shumë votues, ndërsa përmes posterave ai iu drejtua studentëve, fermerëve dhe kategorive të tjera të qytetarëve.

Pierce Brandon shkruan në The Guardianse, në fakt, pas marrjes së pushtetit, Hitleri vendosi të gjitha burimet shtetërore dhe teknologjinë moderne për të kontrolluar mendjet gjermane.

“Ai komunikoi në mënyrë direkte dhe hipnotike përmes mediave të reja – radios dhe kinemasë –filmi i Lenny Riefenstahl Triumfi i vullnetittransformoi propagandën në art”, shkruan Brandon.

Është e njohur se Hitleri më vonë punësoi Joseph Goebbels-in si propagandist kryesor për të imponuar uniformitetin ideologjik në Gjermani. Ai njihej me nofkën “Mahatma Propagandi”.

Sipas The Guardian, udhëheqësi sovjetik Joseph V. Stalin, nuk ka ngecur në përhapjen e propagandës. Radio Evropa e Lirë analizon parullat politike dhe posterat e nazistëve dhe komunistëve në Rusi, me një ngjashmëri të habitshme. Në fakt, pas fillimit të Luftës së Dytë Botërore, Aleatët filluan të përdorin lloje të ndryshme të kundër-propagandës, duke përfshirë filma të animuar.

Tingëllon e njohur?

Metodat dhe kanalet e propagandës të vendosura nga nazistët, sot përdoren gjerësisht në jetën politike në botë. Përjashtim nuk bën Maqedonia, ku partitë politike bëjnë propagandë të vazhdueshme, pavarësisht nëse janë në pushtet apo në opozitë. Propaganda në vend zakonisht intensifikohet para zgjedhjeve kur mbahen mitingje në të cilat politikanët tanë demonstrojnë aftësi oratorike, ngjiten postera me ngjyrat e partive dhe me udhëheqësit e partive, ndërsa xhingla dhe video me mesazhe politike transmetohen në radio dhe televizion. Ato nuk ndryshojnë shumë nga ato të nazistëve dhe gjithmonë ofrojnë një jetë më të mirë për punëtorët, gratë, studentët, fermerët…

Cyber-Troupe

Nëse në të kaluarën kanalet kryesore për përhapjen e propagandës politike ishin paraqitjet publike, posterat, radioja, teatri dhe filmi, pas ardhjes së internetit, ajo ka lëvizur kryesisht në rrjetet sociale. E ashtuquajtura propagandë kompjuterike është një nga mekanizmat kryesorë për manipulimin e opinionit publik. Qeveritë dhe partitë politike hartojnë strategji, ndajnë burime dhe përdorin mjete të ndryshme për të ndikuar përmes Internetit në gjykimin e qytetarëve.

Këtë e tregon sondazhi i “Rendit Global të Dezinformatave” të kryer nga Samantha Bradshaw dhe Philip N. Howard nga Universiteti i Oksfordit. Nga viti 2017 deri në vitin 2019, ata monitoruan rrjetet sociale dhe analizuan tendencat në propagandën online, në nivel global. Në vitin 2019, ata ishin në gjendje të gjenin prova të manipulimit të organizuar të mediave sociale në 70 vende, që paraqet rritje të konsiderueshme nga vitet e mëparshme (48 vende në 2018 dhe 28 vende në 2017). Në secilin nga 70 vendet, duke përfshirë Maqedoninë, kishte të paktën një parti politike apo agjenci qeveritare që përdorte mediat sociale për të formuar qëndrimet e publikut.

Shkencëtarët britanikë konstatojnë se megjithëse propaganda ka qenë gjithmonë pjesë e diskursit politik, gama e thellë dhe e gjerë e fushatave online të kryera nga autoritetet dhe partitë politike është shqetësuese.

“Përdorimi i propagandës kompjuterike për të formuar qëndrimet e publikut përmes mediave sociale është bërë e zakonshme dhe shtrihet përtej veprimeve të disa aktorëve të këqij”, thuhet në studimin.

Këto janë mekanizma propagandues të zhvilluar që përdorin të ashtuquajturat grupe kibernetike (burime njerëzore, por edhe algoritme përkatësisht bots politike) për të manipuluar opinionin publik. Teknikat e përdorura zakonisht nga subjektet politike janë gjuha e amplifikuar e urrejtjes, mbledhja e paligjshme e të dhënave personale dhe mikro-targetimi, përkatësisht përdorimi i një ushtrie të “trollëve” për të ngacmuar dhe denigruar kundërshtarët politikë dhe gazetarët.

Maqedonia – burimi dhe qëllimi

Në kuadër të këtij hulumtimi, janë bërë raste studimore për shumicën e vendeve që janë monitoruar për propagandë politike përmes mediave sociale. Studimi mbi Maqedoninë arrin në përfundimin se vendi ynë u bë një sensacion global pasi u zbulua se adoleshentë në Veles drejtuan një fushatë të madhe të lajmeve të rreme gjatë zgjedhjeve presidenciale të vitit 2016 në SHBA, duke përfshirë mbi 100 ueb faqe dhe llogari në Facebook në mbështetje të Donald Trump.

“Para zgjedhjeve evropiane të vitit 2019, Maqedonia ishte një nga vendet kryesore në listën e vëzhguesve të Facebook të vendeve që kanë pasur “sjellje të koordinuara joautentike” në zgjedhjet e huaja. Pas Kodit të sjelljes të dakorduar me Parlamentin Evropian për të publikuar raporte mujore mbi veprimet e ndërmarra për luftë kundër dezinformatave, Facebook në mars 2019 zbuloi se kishte hequr 212 llogari në Maqedoni dhe Kosovë, thuhet në studimin.

Lidhur me propagandën në vendin tonë, studiuesit theksojnë, ndër të tjera, se në shtator 2018, në vend u mbajt një referendum për riemërimin e shtetit në Republika e Maqedonisë së Veriut, dhe në përputhje me Marrëveshjen e Prespës me Greqinë.

“Ndërsa 92 për qind e votuesve votuan për ndryshimin e emrit, vetëm një e treta e votuesve me të drejtë vote dolën të votojnë, kryesisht për shkak të fushatës efektive për bojkot të realizuar në internet dhe offline, që u mbështet nga grupet politike”, thuhet në studim.

Sipas burimeve të inteligjencës, Maqedonia në prag të referendumit ishte subjekt i një fushate të madhe bojkoti në të cilën botët dhe trollët kanë përhapur dezinformata nëpërmjet rrjeteve sociale me mesazhe anti-BE dhe anti-NATO. Sipas gjetjeve të paraqitura nga Fondi Gjerman Marshall, rreth 40 llogari në Facebook janë krijuar çdo ditë në javët para referendumit me qëllimin e vetëm për të rritur bojkotin. Në Twitter, hashtagu #bojkot u përmend më shumë se 24.000 herë dhe u postua më shumë se 20.000 herë. Një pjesë e konsiderueshme e llogarive që shpërndanë këtë hashtag, sipas analizës, u krijuan në gusht 2018.

Dy anët e monedhës

Kur bëhet fjalë për referendumin, nuk duhet harruar se qytetarët e Maqedonisë ishin të ndjeshëm ndaj propagandës dhe anasjelltas. Gjatë kësaj periudhe, qeveria dhe përfaqësuesit e komunitetit ndërkombëtar manipuluan opinionin publik për të ofruar mbështetje për ndryshimin e emrit.

Në fakt, manipulimi filloi me shpalljen e referendumit, i cili fillimisht u paraqit si i detyrueshëm dhe më pas u bë konsultativ. Qeveria ka kryer një fushatë të madhe nën emrin “Dil për Maqedoninë Evropiane” nëpërmjet të gjitha kanaleve të mundshme të komunikimit, duke përfshirë rrjetet sociale. Në fushatë nuk u zgjodhën fjalë gjatë prezantimit të përfitimeve nga procesi i integrimit evropian dhe u paraqitën shumë gënjeshtra.

Mesazhi “Anëtarësimi në BE për shërbime shëndetësore falas në të gjithë Evropën” u bë subjekt i talljes për qytetarët maqedonas

Nga pikëpamja e manipulimit të opinionit publik, vetë çështja e referendumit ishte problematike: “A jeni pro anëtarësimit në BE dhe NATO duke pranuar Marrëveshjen midis Republikës së Maqedonisë dhe Republikës së Greqisë?”. Me një formulim të tillë, domethënë, duke injoruar faktin se emri kushtetues i vendit do të ndryshohet nga Republika e Maqedonisë në Republika e Maqedonisë së Veriut, qeveria me sa duket u përpoq të shmangte një reagim emocional midis qytetarëve.

Më vonë rezultoi se vota e qytetarëve nuk është aq e rëndësishme. Megjithëse Komisioni Shtetëror Zgjedhor e shpalli referendumin të pasuksesshëm për shkak të pjesëmarrjes së ulët, qeveria vazhdoi procesin e ndryshimit të emrit të shtetit.

Koha e “propagandës së lirë”

Maqedonia është anëtare e NATO-s, por jo e Bashkimit Evropian. Siç dihet tashmë, premtimi i politikanëve vendas dhe të huaj se ndryshimi i emrit të shtetit do të sjellë automatikisht anëtarësimin e vendit tonë në BE nuk është përmbushur. Fillimisht, pengesë ishte vetoja e Francës, e cila për arsye të paqarta vendosi të vonojë fillimin e negociatave të anëtarësimit të Maqedonisë me Bashkimin Evropian, ndërsa sot anëtarësimin po e problematizon Bullgaria, e cila haptazi mohon gjuhën maqedonase dhe historinë e popullit maqedonas.

Vendi ynë fqinj për dekada i ka dhënë mbështetje të hapur dhe të pakushtëzuar procesit të integrimit evropian të Maqedonisë, që në fund të tregojë se do të jetë frenuesi kryesor. Tani Bullgaria po përpiqet të justifikojë veprimet e saj para bashkësisë ndërkombëtare përsëri duke përdorur metoda të ndryshme të propagandës. Ajo përpiqet të tregojë përmes rasteve individuale kryesisht të organizuara se bullgarët janë të shtypur në Maqedoni dhe kërkon që ata të hyjnë në Kushtetutën maqedonase, megjithëse sipas Regjistrimit të fundit të vitit 2021, i cili u krye sipas standardeve ndërkombëtare, vetëm rreth 3.500 banorë në vend ndihen bullgarë.

Ndoshta në të ardhmen, shkencëtarët që hulumtojnë mënyra për të manipuluar opinionin publik do të duhet të ringjallin termin “propagandë e lirë”. Përveç këtij, lirisht mund të qëndrojnë edhe shembujt e ndarjes së shtetësisë bullgare për shtetas maqedonas që pretendon të ketë qenë viktimë e dhunës vetëm sepse ndihej si bullgar.

Këtë përmbajtje e përpiloi Instituti për Studime të Komunikimit.

Analizo

15.06.2023