Çfarë janë cookie (datoteka tekstuale) dhe trakerë (gjurmues) që përdoren nga ueb faqet?

Pothuajse çdo ueb faqe që vizitoni mbledh informacione rreth vizitorëve. Me rregulloret e reja që përqendrohen në të drejtën e privatësisë së përdoruesve, ueb faqet njoftojnë përmes të ashtuquajturave ‘ Cookie notice‘ saktësisht se çfarë mbledhin dhe si përdorin ‘cookies’ (datoteka tekstuale). Megjithatë, nëse nuk jeni një person që ka një njohuri më të madhe të teknologjisë, interpretimi i këtij informacioni do të jetë i vështirë për ju.

Një mënyrë në të cilën ueb faqet mbledhin të dhëna dhe gjurmojnë aktivitetin e vizitorëve është përmes përdorimit të të ashtuquajturave cookies (datoteka tekstuale) dhe gjurmuesve (trackers). Cookies janë skedarë të vegjël tekstual që ruhen në pajisjen tuaj nga ueb faqja kur e vizitoni atë, ndërsa gjurmuesit janë skripta që gjurmojnë aktivitetin tuaj në ueb faqe dhe në internet. Të dyja përdoren nga ueb faqet për qëllime të ndryshme, të tilla si përmirësimi i përvojës së përdoruesit, sigurimi i reklamave të synuara dhe mbledhja e të dhënave për analitikë. Sidoqoftë, përdorimi i cookies (datotekave tekstuale) dhe gjurmuesve është bërë një temë e diskutueshme, me shqetësime serioze në lidhje me privatësinë dhe mbrojtjen e të dhënave. Në këtë artikull, do të shqyrtojmë se çfarë janë cookies (datotekat tekstuale) dhe gjurmuesit, si përdoren ato dhe cilat hapa mund të ndërmerrni për të mbrojtur privatësinë tuaj në internet.

Si funksionojnë cookies (datotekat tekstuale) dhe gjurmuesit?

Cookies (datotekat tekstuale) dhe gjurmuesit punojnë duke mbledhur dhe ruajtur të dhëna për aktivitetin tuaj në internet. Kur vizitoni një faqe në internet, ajo mund të dërgojë një skedar të vogël tekstual, të quajtur cookie, në kompjuterin ose pajisjen tuaj mobile. Kj cookie përmban informacione rreth vizitës suaj, të tilla si faqet që keni parë, kohën që keni kaluar në faqe dhe çdo cilësim që keni vendosur. Faqja e internetit mund ta përdorë këtë informacion për të përmirësuar përvojën tuaj të përdoruesit, si për shembull memorizimi i detajeve për regjistrim ose shfaqjen e përmbajtjes së personalizuar.

Nga ana tjetër, gjurmuesit janë më invazivë. Ata shpesh janë të padukshëm për përdoruesit dhe mund të mbledhin një gamë të gjerë informacioni, si vendndodhja juaj, adresa IP (Protokolli i Internetit), informacion për pajisjen dhe historinë e shfletimit. Ky informacion mund të ndahet me palë të treta reklamuese, të cilët do ta përdorin informacionin më tej për t ‘ju synuar me reklama të personalizuara në të gjitha vizitat tuaja në faqet dhe shërbimet e tjera. Disa gjurmues madje mund të gjurmojnë aktivitetin tuaj nëpër faqet e internetit të shumta, duke lejuar reklamuesit të ndërtojnë një profil të detajuar të interesave dhe sjelljes suaj. Edhe pse cookies (datotekat tekstuale) mund të jenë të dobishme, gjurmuesit mund të shkaktojnë shqetësime serioze të privatësisë dhe shpesh përdoren pa dijeninë ose pëlqimin e përdoruesve.

Llojet e cookies (datotekave tekstuale)

Cookies për sesion: Këto cookies janë të përkohshme dhe ruhen vetëm në kujtesën e shfletuesit tuaj gjatë sesionit tuaj të shfletimit. Ato përdoren për të ndjekur aktivitetet tuaja në faqen e internetit dhe zakonisht fshihen kur mbyllni shfletuesin tuaj.

Cookie të vazhdueshme: Ndryshe nga cookie-it për sesion, cookie-it e vazhdueshme ruhen në kompjuterin tuaj edhe pasi të keni mbyllur shfletuesin. Ato kanë një datë skadence të caktuar nga faqja dhe mund të përdoren për të kujtuar preferencat tuaja dhe informacionet për hyrje kur të hyni përsëri në ueb lokacionin.

Cookies përvizitëne parë: Cookies për vizitën e parë vendosen në kompjuterin tuaj nga faqja e internetit që vizitoni. Ato zakonisht përdoren për të memorizuar preferencat dhe informacionin tuaj gjatë hyrjes dhe për të siguruar një përvojë të personalizuar të përdoruesit.Cookies nga palëtë treta: Këto cookies vendosen në kompjuterin tuaj nga ueb lokacione të ndryshme nga ajo që vizitoni aktualisht. Ato përdoren për reklamim të synuar dhe ndjekjen e sjelljes së përdoruesit në ueb faqe të ndryshme.

Si përdoren cookies dhe gjurmuesit nga ueb faqet?

Personalizimi: Cookies dhe gjurmuesit mund të ndihmojnë faqet e internetit të personalizojnë përmbajtjen për përdoruesit individualë. Për shembull, ato mund të memorizojnë preferencat tuaja, të tilla si cilësimet e gjuhës ose madhësia e shkronjave, kështu që nuk duhet t ‘i vendosni ato sa herë që vizitoni faqen e internetit.

Analiza: Ueb faqet mund të përdorin cookies dhe gjurmues për të mbledhur të dhëna për sjelljen e përdoruesit, të tilla si sa gjatë qëndrojnë përdoruesit në faqen e internetit ose cilat linqe klikojnë. Ky informacion mund të ndihmojë faqet e internetit të përmirësojnë përvojën e tyre të përdoruesit dhe të kuptojnë më mirë publikun e tyre.

Reklamimi: Cookies dhe gjurmuesit përdoren shpesh nga agjencitë dhe reklamuesit për të ndjekur aktivitetin e përdoruesit dhe për të shfaqur reklama të personalizuara bazuar në ato informacione. Për shembull, nëse kohët e fundit keni kërkuar një produkt (për shembull, një televizor Samsung), mund të shihni reklama për atë produkt në faqet e internetit të tjera që vizitoni. Shembulli më i zakonshëm i këtij aktiviteti janë reklamat në Booking.com – që është një faqe që rregullisht përdor ritargetimin e përdoruesve.

Siguria: Cookies dhe gjurmuesit mund të përdoren gjithashtu për të përmirësuar sigurinë e faqeve të internetit. Për shembull, ato mund të ndihmojnë në parandalimin e aktiviteteve mashtruese duke identifikuar sjelljen e pazakontë të përdoruesit ose duke kërkuar hapa shtesë për verifikim të identitetit.

Kujdesi për privatësinë

Ndërsa cookies dhe gjurmuesit vazhdojnë të përdoren gjerësisht nga faqet e internetit, keqpërdorimi i mundshëm i privatësisë së përdoruesit po bëhet gjithnjë e më i dukshëm. Aftësia e faqeve të internetit për të monitoruar sjelljen në internet të përdoruesve ka ngritur shqetësime në lidhje me privatësinë e të dhënave, sigurinë dhe mbikëqyrjen. Cookies dhe gjurmuesit mund të përdoren për të mbledhur një gamë të gjerë të të dhënave rreth përdoruesve, siç janë shprehitë e tyre të shfletimit, historinë e shfletimit, lokacionin dhe preferencat personale. Ky informacion mund të përdoret për një sërë qëllimesh, duke përfshirë reklamimin e synuar dhe personalizimin e përmbajtjes. Sidoqoftë, gjithashtu mund të shpërndahet te palët e treta pa dijeninë ose pëlqimin e përdoruesve, gjë që mund të rrezikojë privatësinë e tyre dhe t ‘i ekspozojë ata ndaj rreziqeve të mundshme të sigurisë.

Në përgjigje të këtyre shqetësimeve, shumë vende kanë vendosur rregullore të privatësisë, siç është Rregullorja e Përgjithshme për Mbrojtjen e të Dhënave të Bashkimit Evropian (GDPR), e cila kërkon që faqet e internetit të marrin pëlqimin e qartë nga përdoruesit përpara se të mbledhin të dhënat e tyre personale përmes cookies dhe gjurmuesve. Në Maqedoni, kjo rregullore është përpiluar në Ligjin për mbrojtjen e të dhënave personale dhe zbatohet nga Agjencia për Mbrojtjen e të Dhënave Personale.

Si të menaxhojmë cookies?

Nëse jeni të shqetësuar për përdorimin e cookies (datotekave tekstuale) dhe gjurmuesve në faqet e internetit, ka disa mënyra për t ‘i menaxhuar ato. Shumica e shfletuesve të internetit ju lejojnë të kontrolloni cookies përmes cilësimeve të tyre. Mund të zgjidhni të bllokoni të gjitha cookies, të pranoni cookies vetëm nga faqet e internetit të caktuara ose të fshini cookies kur mbyllni shfletuesin tuaj. Përveç kësaj, ka edhe shtesa të shfletuesit që mund të ndihmojnë në menaxhimin e cookies dhe gjurmuesve, duke siguruar kontroll më të madh mbi atë që lejohet dhe çfarë bllokohet.

Një opsion tjetër është të përdorni një shfletues të fokusuar në privatësinë ose një shfletues që është krijuar për të minimizuar ndjekjen dhe mbledhjen e të dhënave. Disa shembuj përfshijnë Brave, DuckDuckGo dhe Tor. Këto shërbime shpesh bllokojnë ose kufizojnë përdorimin e cookies dhe teknologjive të tjera të ndjekjes dhe madje mund të bllokojnë reklamat.

Është gjithashtu e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për politikat e privatësisë së faqeve të internetit që vizitoni dhe shërbimet e palëve të treta që ata përdorin. Shumë faqe interneti japin informacion në lidhje me përdorimin e tyre të cookies dhe gjurmuesve, si dhe opsione për anulimin e llojeve të caktuara të ndjekjes. Duke ndërmarrë hapa për të menaxhuar cookies dhe gjurmuesit, ju mund të ndihmoni në mbrojtjen e privatësisë tuaj dhe të kufizoni sasinë e të dhënave që mblidhen rreth jush gjatë shfletimit në internet.

Autor: Ljubomir Davitkov